അഥ പ്രഥമോஉധ്യായഃ |
ധൃതരാഷ്ട്ര ഉവാച |
ധര്മക്ഷേത്രേ കുരുക്ഷേത്രേ സമവേതാ യുയുത്സവഃ |
മാമകാഃ പാംഡവാശ്ചൈവ കിമകുര്വത സംജയ || 1 ||
സംജയ ഉവാച |
ദൃഷ്ട്വാ തു പാംഡവാനീകം വ്യൂഢം ദുര്യോധനസ്തദാ |
ആചാര്യമുപസംഗമ്യ രാജാ വചനമബ്രവീത് || 2 ||
പശ്യൈതാം പാംഡുപുത്രാണാമാചാര്യ മഹതീം ചമൂമ് |
വ്യൂഢാം ദ്രുപദപുത്രേണ തവ ശിഷ്യേണ ധീമതാ || 3 ||
അത്ര ശൂരാ മഹേഷ്വാസാ ഭീമാര്ജുനസമാ യുധി |
യുയുധാനോ വിരാടശ്ച ദ്രുപദശ്ച മഹാരഥഃ || 4 ||
ധൃഷ്ടകേതുശ്ചേകിതാനഃ കാശിരാജശ്ച വീര്യവാന് |
പുരുജിത്കുന്തിഭോജശ്ച ശൈബ്യശ്ച നരപുംഗവഃ || 5 ||
യുധാമന്യുശ്ച വിക്രാന്ത ഉത്തമൗജാശ്ച വീര്യവാന് |
സൗഭദ്രോ ദ്രൗപദേയാശ്ച സര്വ ഏവ മഹാരഥാഃ || 6 ||
അസ്മാകം തു വിശിഷ്ടാ യേ താന്നിബോധ ദ്വിജോത്തമ |
നായകാ മമ സൈന്യസ്യ സംജ്ഞാര്ഥം താന്ബ്രവീമി തേ || 7 ||
ഭവാന്ഭീഷ്മശ്ച കര്ണശ്ച കൃപശ്ച സമിതിംജയഃ |
അശ്വത്ഥാമാ വികര്ണശ്ച സൗമദത്തിസ്തഥൈവ ച || 8 ||
അന്യേ ച ബഹവഃ ശൂരാ മദര്ഥേ ത്യക്തജീവിതാഃ |
നാനാശസ്ത്രപ്രഹരണാഃ സര്വേ യുദ്ധവിശാരദാഃ || 9 ||
അപര്യാപ്തം തദസ്മാകം ബലം ഭീഷ്മാഭിരക്ഷിതമ് |
പര്യാപ്തം ത്വിദമേതേഷാം ബലം ഭീമാഭിരക്ഷിതമ് || 10 ||
അയനേഷു ച സര്വേഷു യഥാഭാഗമവസ്ഥിതാഃ |
ഭീഷ്മമേവാഭിരക്ഷന്തു ഭവന്തഃ സര്വ ഏവ ഹി || 11 ||
തസ്യ സംജനയന്ഹര്ഷം കുരുവൃദ്ധഃ പിതാമഹഃ |
സിംഹനാദം വിനദ്യോച്ചൈഃ ശംഖം ദധ്മൗ പ്രതാപവാന് || 12 ||
തതഃ ശംഖാശ്ച ഭേര്യശ്ച പണവാനകഗോമുഖാഃ |
സഹസൈവാഭ്യഹന്യന്ത സ ശബ്ദസ്തുമുലോஉഭവത് || 13 ||
തതഃ ശ്വേതൈര്ഹയൈര്യുക്തേ മഹതി സ്യന്ദനേ സ്ഥിതൗ |
മാധവഃ പാംഡവശ്ചൈവ ദിവ്യൗ ശംഖൗ പ്രദഘ്മതുഃ || 14 ||
പാഞ്ചജന്യം ഹൃഷീകേശോ ദേവദത്തം ധനംജയഃ |
പൗണ്ഡ്രം ദധ്മൗ മഹാശംഖം ഭീമകര്മാ വൃകോദരഃ || 15 ||
അനന്തവിജയം രാജാ കുന്തീപുത്രോ യുധിഷ്ഠിരഃ |
നകുലഃ സഹദേവശ്ച സുഘോഷമണിപുഷ്പകൗ || 16 ||
കാശ്യശ്ച പരമേഷ്വാസഃ ശിഖണ്ഡീ ച മഹാരഥഃ |
ധൃഷ്ടദ്യുമ്നോ വിരാടശ്ച സാത്യകിശ്ചാപരാജിതഃ || 17 ||
ദ്രുപദോ ദ്രൗപദേയാശ്ച സര്വശഃ പൃഥിവീപതേ |
സൗഭദ്രശ്ച മഹാബാഹുഃ ശംഖാന്ദധ്മുഃ പൃഥക്പൃഥക് || 18 ||
സ ഘോഷോ ധാര്തരാഷ്ട്രാണാം ഹൃദയാനി വ്യദാരയത് |
നഭശ്ച പൃഥിവീം ചൈവ തുമുലോ വ്യനുനാദയന് || 19 ||
അഥ വ്യവസ്ഥിതാന്ദൃഷ്ട്വാ ധാര്തരാഷ്ട്രാന്കപിധ്വജഃ |
പ്രവൃത്തേ ശസ്ത്രസംപാതേ ധനുരുദ്യമ്യ പാംഡവഃ || 20 ||
ഹൃഷീകേശം തദാ വാക്യമിദമാഹ മഹീപതേ |
അര്ജുന ഉവാച |
സേനയോരുഭയോര്മധ്യേ രഥം സ്ഥാപയ മേஉച്യുത || 21 ||
യാവദേതാന്നിരീക്ഷേஉഹം യോദ്ധുകാമാനവസ്ഥിതാന് |
കൈര്മയാ സഹ യോദ്ധവ്യമസ്മിന്രണസമുദ്യമേ || 22 ||
യോത്സ്യമാനാനവേക്ഷേஉഹം യ ഏതേஉത്ര സമാഗതാഃ |
ധാര്തരാഷ്ട്രസ്യ ദുര്ബുദ്ധേര്യുദ്ധേ പ്രിയചികീര്ഷവഃ || 23 ||
സംജയ ഉവാച |
ഏവമുക്തോ ഹൃഷീകേശോ ഗുഡാകേശേന ഭാരത |
സേനയോരുഭയോര്മധ്യേ സ്ഥാപയിത്വാ രഥോത്തമമ് || 24 ||
ഭീഷ്മദ്രോണപ്രമുഖതഃ സര്വേഷാം ച മഹീക്ഷിതാമ് |
ഉവാച പാര്ഥ പശ്യൈതാന്സമവേതാന്കുരൂനിതി || 25 ||
തത്രാപശ്യത്സ്ഥിതാന്പാര്ഥഃ പിതൂനഥ പിതാമഹാന് |
ആചാര്യാന്മാതുലാന്ഭ്രാതൂന്പുത്രാന്പൗത്രാന്സഖീംസ്തഥാ || 26 ||
ശ്വശുരാന്സുഹൃദശ്ചൈവ സേനയോരുഭയോരപി |
താന്സമീക്ഷ്യ സ കൗന്തേയഃ സര്വാന്ബന്ധൂനവസ്ഥിതാന് || 27 ||
കൃപയാ പരയാവിഷ്ടോ വിഷീദന്നിദമബ്രവീത് |
അര്ജുന ഉവാച |
ദൃഷ്ട്വേമം സ്വജനം കൃഷ്ണ യുയുത്സും സമുപസ്ഥിതമ് || 28 ||
സീദന്തി മമ ഗാത്രാണി മുഖം ച പരിശുഷ്യതി |
വേപഥുശ്ച ശരീരേ മേ രോമഹര്ഷശ്ച ജായതേ || 29 ||
ഗാണ്ഡീവം സ്രംസതേ ഹസ്താത്ത്വക്ചൈവ പരിദഹ്യതേ |
ന ച ശക്നോമ്യവസ്ഥാതും ഭ്രമതീവ ച മേ മനഃ || 30 ||
നിമിത്താനി ച പശ്യാമി വിപരീതാനി കേശവ |
ന ച ശ്രേയോஉനുപശ്യാമി ഹത്വാ സ്വജനമാഹവേ || 31 ||
ന കാങ്ക്ഷേ വിജയം കൃഷ്ണ ന ച രാജ്യം സുഖാനി ച |
കിം നോ രാജ്യേന ഗോവിന്ദ കിം ഭോഗൈര്ജീവിതേന വാ || 32 ||
യേഷാമര്ഥേ കാങ്ക്ഷിതം നോ രാജ്യം ഭോഗാഃ സുഖാനി ച |
ത ഇമേஉവസ്ഥിതാ യുദ്ധേ പ്രാണാംസ്ത്യക്ത്വാ ധനാനി ച || 33 ||
ആചാര്യാഃ പിതരഃ പുത്രാസ്തഥൈവ ച പിതാമഹാഃ |
മാതുലാഃ ശ്വശുരാഃ പൗത്രാഃ ശ്യാലാഃ സംബന്ധിനസ്തഥാ || 34 ||
ഏതാന്ന ഹന്തുമിച്ഛാമി ഘ്നതോஉപി മധുസൂദന |
അപി ത്രൈലോക്യരാജ്യസ്യ ഹേതോഃ കിം നു മഹീകൃതേ || 35 ||
നിഹത്യ ധാര്തരാഷ്ട്രാന്നഃ കാ പ്രീതിഃ സ്യാജ്ജനാര്ദന |
പാപമേവാശ്രയേദസ്മാന്ഹത്വൈതാനാതതായിനഃ || 36 ||
തസ്മാന്നാര്ഹാ വയം ഹന്തും ധാര്തരാഷ്ട്രാന്സ്വബാന്ധവാന് |
സ്വജനം ഹി കഥം ഹത്വാ സുഖിനഃ സ്യാമ മാധവ || 37 ||
യദ്യപ്യേതേ ന പശ്യന്തി ലോഭോപഹതചേതസഃ |
കുലക്ഷയകൃതം ദോഷം മിത്രദ്രോഹേ ച പാതകമ് || 38 ||
കഥം ന ജ്ഞേയമസ്മാഭിഃ പാപാദസ്മാന്നിവര്തിതുമ് |
കുലക്ഷയകൃതം ദോഷം പ്രപശ്യദ്ഭിര്ജനാര്ദന || 39 ||
കുലക്ഷയേ പ്രണശ്യന്തി കുലധര്മാഃ സനാതനാഃ |
ധര്മേ നഷ്ടേ കുലം കൃത്സ്നമധര്മോஉഭിഭവത്യുത || 40 ||
അധര്മാഭിഭവാത്കൃഷ്ണ പ്രദുഷ്യന്തി കുലസ്ത്രിയഃ |
സ്ത്രീഷു ദുഷ്ടാസു വാര്ഷ്ണേയ ജായതേ വര്ണസംകരഃ || 41 ||
സംകരോ നരകായൈവ കുലഘ്നാനാം കുലസ്യ ച |
പതന്തി പിതരോ ഹ്യേഷാം ലുപ്തപിണ്ഡോദകക്രിയാഃ || 42 ||
ദോഷൈരേതൈഃ കുലഘ്നാനാം വര്ണസംകരകാരകൈഃ |
ഉത്സാദ്യന്തേ ജാതിധര്മാഃ കുലധര്മാശ്ച ശാശ്വതാഃ || 43 ||
ഉത്സന്നകുലധര്മാണാം മനുഷ്യാണാം ജനാര്ദന |
നരകേஉനിയതം വാസോ ഭവതീത്യനുശുശ്രുമ || 44 ||
അഹോ ബത മഹത്പാപം കര്തും വ്യവസിതാ വയമ് |
യദ്രാജ്യസുഖലോഭേന ഹന്തും സ്വജനമുദ്യതാഃ || 45 ||
യദി മാമപ്രതീകാരമശസ്ത്രം ശസ്ത്രപാണയഃ |
ധാര്തരാഷ്ട്രാ രണേ ഹന്യുസ്തന്മേ ക്ഷേമതരം ഭവേത് || 46 ||
സംജയ ഉവാച |
ഏവമുക്ത്വാര്ജുനഃ സംഖ്യേ രഥോപസ്ഥ ഉപാവിശത് |
വിസൃജ്യ സശരം ചാപം ശോകസംവിഗ്നമാനസഃ || 47 ||
ഓം തത്സദിതി ശ്രീമദ്ഭഗവദ്ഗീതാസൂപനിഷത്സു ബ്രഹ്മവിദ്യായാം യോഗശാസ്ത്രേ ശ്രീകൃഷ്ണാര്ജുനസംവാദേ
അര്ജുനവിഷാദയോഗോ നാമ പ്രഥമോஉധ്യായഃ ||1 ||